Choroby Alzheimera i Parkinsona to dwie najczęstsze choroby neurodegeneracyjne, które prowadzą do postępującego uszkodzenia układu nerwowego. Choroba Alzheimera charakteryzuje się głównie zaburzeniami pamięci i funkcji poznawczych, podczas gdy choroba Parkinsona wpływa przede wszystkim na kontrolę ruchów i koordinację motoryczną.
W Polsce choroba Alzheimera dotyka około 300 tysięcy osób, natomiast na chorobę Parkinsona cierpi około 80 tysięcy pacjentów. Obie choroby znacząco wpływają na jakość życia nie tylko samych chorych, ale również ich rodzin i opiekunów. Postępujący charakter tych schorzeń wymaga długotrwałej opieki medycznej oraz wsparcia farmakologicznego, które może spowolnić rozwój objawów i poprawić funkcjonowanie pacjentów w codziennym życiu.
Pierwsze oznaki choroby Alzheimera często pojawiają się stopniowo i mogą być mylone z naturalnym procesem starzenia. Do najczęstszych wczesnych objawów należą:
Choroba Parkinsona manifestuje się głównie objawami motorycznymi, które rozwijają się asymetrycznie. Podstawowe oznaki to drżenie spoczynkowe najczęściej rozpoczynające się w jednej ręce, sztywność mięśni powodująca ograniczenie ruchomości oraz spowolnienie ruchów (bradykineza). Proces diagnostyczny opiera się na obserwacji klinicznej, wywiadzie oraz specjalistycznych badaniach obrazowych. Wczesne wykrycie obu chorób jest kluczowe dla skuteczności leczenia i spowolnienia progresji objawów.
Choroba Alzheimera wymaga kompleksowego leczenia farmakologicznego, które ma na celu spowolnienie postępu choroby i poprawę jakości życia pacjentów. W polskich aptekach dostępne są skuteczne preparaty z dwóch głównych grup terapeutycznych.
Podstawową grupą leków w terapii choroby Alzheimera są inhibitory acetylocholinoesterazy, które zwiększają dostępność acetylocholiny w mózgu. Do tej grupy należą:
Memantyna (Axura, Ebixa) stanowi drugą linię terapii i jest szczególnie skuteczna w umiarkowanej i ciężkiej postaci choroby Alzheimera. Działa poprzez regulację aktywności glutaminianu w ośrodkowym układzie nerwowym.
Inhibitory acetylocholinoesterazy blokują enzym rozkładający acetylocholinę, co prowadzi do zwiększenia jej stężenia w synapsach nerwowych. Memantyna z kolei chroni neurony przed nadmierną stymulacją przez glutaminian, zapobiegając ich uszkodzeniu.
Wszystkie wymienione preparaty są szeroko dostępne w aptekach na terenie Polski. Wydawane są wyłącznie na receptę lekarską i wymagają regularnego monitorowania przez specjalistę neurologa lub psychiatrę.
Leki przeciw chorobie Alzheimera są objęte refundacją NFZ w ramach programu lekowego "Leczenie choroby Alzheimera". Pacjenci mogą otrzymać dofinansowanie po spełnieniu określonych kryteriów klinicznych i diagnostycznych.
Leczenie choroby Parkinsona opiera się na przywracaniu równowagi dopaminergicznej w mózgu. Terapia jest złożona i wymaga indywidualnego doboru leków oraz regularnego dostosowywania dawek.
Złoty standard w leczeniu objawów ruchowych choroby Parkinsona stanowi połączenie lewodopy z karbidopą. W Polsce dostępne są preparaty Sinemet i Nacom, które skutecznie uzupełniają niedobór dopaminy w mózgu. Karbidopa zapobiega przedwczesnemu metabolizmowi lewodopy poza ośrodkowym układem nerwowym.
Agoniści receptorów dopaminowych bezpośrednio stymulują receptory dopaminowe i często stosowane są w monoterapii u młodszych pacjentów:
Selegilina (Jumex) i rasagilina (Azilect) hamują rozkład dopaminy poprzez blokowanie monoaminooksydazy typu B. Leki te mogą być stosowane w monoterapii we wczesnych stadiach choroby lub jako terapia wspomagająca.
Entakapon (Comtan) wydłuża działanie lewodopy poprzez hamowanie enzymu COMT. Stosowany jest zawsze w połączeniu z levodopą/karbidopą u pacjentów z fluktuacjami ruchowymi.
Terapia choroby Parkinsona wymaga stopniowego wprowadzania leków z powolnym zwiększaniem dawek. Konieczne są regularne wizyty kontrolne u neurologa w celu oceny skuteczności leczenia i ewentualnych działań niepożądanych. Pacjenci powinni prowadzić dzienniczek objawów, który pomaga w optymalizacji farmakoterapii.
Oprócz podstawowej farmakoterapii, istnieje szereg suplementów, które mogą wspomóc leczenie chorób neurodegeneracyjnych. Witaminy z grupy B, szczególnie B1, B6 i B12, odgrywają kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i mogą wspierać ochronę neuronów.
Ważne ostrzeżenie: Przed wprowadzeniem jakichkolwiek suplementów należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Niektóre preparaty mogą wchodzić w interakcje z podstawowymi lekami, wpływając na ich skuteczność lub bezpieczeństwo stosowania.
Regularne przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza jest fundamentem skutecznego leczenia. Prowadzenie dzienniczka objawów pomaga monitorować postęp choroby i skuteczność terapii, dostarczając cennych informacji podczas wizyt kontrolnych.
Fizjoterapia i regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości pacjenta znacząco wpływają na jakość życia i spowolnienie progresji objawów. Równie ważne jest wsparcie psychologiczne – zarówno dla pacjentów, jak i ich opiekunów.
Pilna konsultacja lekarska jest wskazana przy nagłym pogorszeniu stanu, występowaniu nowych objawów lub podejrzeniu działań niepożądanych leków.
